Home
» Văn hóa doanh nghiệp
» Xây dựng văn hóa doanh nghiệp - Yếu tố quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp
Thứ Năm, 14 tháng 4, 2016
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp - Yếu tố quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp
Trong một doanh
nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có quy mô lớn, là một tập hợp những con
người khác nhau về trình độ chuyên môn, trình độ văn hóa, mức độ nhận thức,
quan hệ xã hội, vùng miền địa lý, tư tưởng văn hóa… chính sự khác nhau này tạo
ra một môi trường làm việc đa dạng và phức tạp. Bên cạnh đó, với sự cạnh tranh
gay gắt của nền kinh tế thị trường và xu hướng toàn cầu hóa, buộc các doanh
nghiệp để tồn tại và phát triển phải liên tục tìm tòi những cái mới, sáng tạo
và thay đổi cho phù hợp với thực tế. Vậy làm thế nào để doanh nghiệp trở thành
nơi tập hợp, phát huy mọi nguồn lực con người, làm gia tăng nhiều lần giá trị
của từng nguồn lực con người đơn lẻ, góp phần vào sự phát triển bền vững của
doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng và duy trì một nề nếp
văn hóa đặc thù phát huy được năng lực và thúc đẩy sự đóng góp của tất cả mọi
người vào việc đạt được mục tiêu chung của tổ chức - đó là Văn hóa doanh nghiệp.
Mặt khác xây dựng văn hóa doanh nghiệp còn là một yêu cầu tất
yếu của chính sách phát triển thương hiệu vì thông qua hình ảnh văn hóa doanh nghiệp sẽ góp phần quảng bá thương hiệu của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp
chính là tài sản vô hình của mỗi doanh nghiệp.
1. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp
Bất kỳ một doanh nghiệp nào nếu thiếu đi yếu tố văn hóa, tri
thức thì khó đứng vững được. Văn hóa doanh nghiệp là văn hoá của một tổ chức vì
vậy nó không đơn thuần là văn hoá giao tiếp hay văn hoá kinh doanh như ta
thường nghĩ. Văn hóa doanh nghiệp không phải là những khẩu hiệu của ban lãnh
đạo được treo trước cổng, trên hành lang hay trong phòng họp. Đó chỉ là ý muốn,
ý tưởng. Những gì chúng ta mong muốn có thể rất khác với những giá trị, niềm
tin, chuẩn mực được thể hiện trong thực tế và trong các hành vi mỗi thành viên
doanh nghiệp.
Văn hóa doanh nghiệp là gì?
Có rất nhiều định nghĩa xung quanh khái niệm này. Mỗi nền văn
hóa khác nhau có các định nghĩa khác nhau. Mỗi doanh nghiệp lại có một cách nhìn
khác nhau về văn hóa doanh nghiệp. Hiện có trên 300 định nghĩa khác nhau về văn hóa doanh nghiệp. Có một vài cách định nghĩa văn hóa doanh nghiệp như sau:
“Phẩm chất riêng biệt của
tổ chức được nhận thức phân biệt nó với các tổ chức khác trong lĩnh vực”.
(Gold, K.A.)
“Văn hóa thể hiện tổng
hợp các giá trị và cách hành xử phụ thuộc lẫn nhau phổ biến trong doanh nghiệp
và có xu hướng tự lưu truyền, thường trong thời gian dài”. (Kotter, J.P. &
Heskett, J.L.)
“Văn hóa doanh nghiệp là
những niềm tin, thái độ và giá trị tồn tại phổ biến và tương đối ổn định trong
doanh nghiệp”. (Williams, A., Dobson, P. & Walters, M.)
Còn nếu nói nôm na: Nếu doanh nghiệp là máy tính thì văn hóa doanh nghiệp là hệ điều hành. Nói một cách hình tượng thì: Văn hóa là cái còn
thiếu khi ta có tất cả, là cái còn lại khi tất cả đã mất.
Tuy nhiên, mọi định nghĩa đều có nét chung coi văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng trong suốt quá trình tồn
tại và phát triển của doanh nghiệp, chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi
của mọi thành viên của doanh nghiệp; tạo nên sự khác biệt giữa các doanh nghiệp
và được coi là truyền thống riêng của mỗi doanh nghiệp.
Văn hóa doanh nghiệp, bắt nguồn từ những giá trị
Cốt lõi của văn hóa doanh nghiệp là tinh thần doanh nghiệp và
quan điểm giá trị của doanh nghiệp. Trong cuốn sách Văn minh làm giàu và nguồn
gốc của cải của TS. Vương Quân Hoàng, chúng ta đã được đề cập tới khái niệm giá
trị. Giải thích một cách đơn giản, giá trị là một cái gì đó mà người ta cảm
thấy quan trọng, có ích. Cụm từ “Quan trọng” và “Có ích lợi” là rất đáng lưu
tâm trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Bởi lẽ lãnh đạo công ty sẽ rất khó xây
dựng văn hóa doanh nghiệp, nếu không truyền đạt được những ích lợi mà văn hóa doanh nghiệp đem lại. Nhân viên cần được giáo dục nhận thức rằng việc đeo thẻ
nhân viên, mặc đồng phục là thể hiện sự tự hào là thành viên của công ty, và có
ích cho công việc của họ chứ không phải họ mang những thứ đó để làm quảng cáo.
Rất nhiều lãnh đạo đã mắc lỗi khi áp đặt văn hóa mà không khơi
gợi nhận thức của nhân viên mình với các giá trị văn hóa. Nếu không giảng giải
được cặn kẽ hệ thống các giá trị văn hóa của doanh nghiệp có ích lợi gì với nội
bộ tổ chức, tất yếu mọi hình thức triển khai chỉ là phong trào. Một câu hỏi
được đặt ra rằng, vậy những giá trị nào là hợp lý và giá trị nào là không hợp
lý. Điều này tùy thuộc rất nhiều vào từng tổ chức riêng biệt, nhưng tựu chung
lại, có một số giá trị được đề cao trong nội bộ tổ chức ở Việt Nam đó là:
• Sự thành thực (thể hiện là nói thật, không
gian dối, cam kết thực hiện những gì mình hứa hẹn và đảm bảo đúng những gì mình
sẽ thực hiện)
• Sự tự giác (thể hiện ở mức độ sẵn sàng với
công việc, không ngại khó khăn, làm việc hết mình vì lợi ích của tổ chức)
• Sự khôn khéo (biết nói những gì cần nói, hỏi
những điều cần hỏi, tranh luận những điều đáng tranh luận và sắp xếp những gì
hợp lý nhất)
Ngoài ra còn một số giá trị khác được đề cập tới như sự tự tin,
sáng tạo … Những giá trị này sẽ là nền tảng định hướng cho văn hóa của doanh nghiệp.
Văn hóa có cả biểu hiện hữu hình và vô hình.
Một số biểu hiện rất dễ quan sát, đó là lớp bề mặt của văn hóa,
còn phần lõi có ảnh hưởng sâu và mạnh hơn rất nhiều thì vô hình.
Lớp bề mặt của văn hóa doanh nghiệp: Biểu hiện hữu hình
-
Trang phục làm việc
-
Môi trường làm việc
-
Lợi ích
-
Khen thưởng
-
Đối thoại
-
Cân bằng công việc - cuộc sống
-
Mô tả công việc
-
Cấu trúc tổ chức
-
Các mối quan hệ
Phần lõi: Biểu hiện vô hình
-
Các giá trị
-
Đối thoại riêng
-
Các quy tắc vô hình
-
Thái độ
-
Niềm tin
-
Quan sát thế giới
-
Tâm trạng và cảm xúc
-
Cách hiểu vô thức
-
Tiêu chuẩn
-
Giả định
Bản chất của văn hóa doanh nghiệp là đối nội phải tăng cường
tiềm lực, quy tụ được sức sáng tạo của công nhân viên chức, khích lệ họ sáng
tạo ra nhiều lợi nhuận cho doanh nghiệp; đối ngoại phải được xã hội bản địa
chấp nhận.
Văn hóa doanh nghiệp được thể hiện ở nhiều cấp độ khác nhau:
Cấp dễ thấy nhất thể hiện ngay trong công việc hàng ngày nhưng
cách báo cáo công việc, giữ gìn tài sản chung, ngôn ngữ khi giao tiếp với đồng
nghiệp, đối tác, khách hàng, các thủ tục hành chính…
Cấp thứ hai là các giá trị tinh thần xác định việc phải làm,
hành động của mình đúng hay sai, có mang lại lợi ích hay thiệt hại chung hay
không. Đây là điều Lãnh đạo doanh nghiệp mong muốn nhận được ở nhân viên và
phải xây dựng dần từng bước.
Cấp thứ ba là nền tảng cho các hành động chính là niềm tin, nhận
thức, suy nghĩ và xúc cảm được coi là đương nhiên ăn sâu trong tiềm thức mỗi cá
nhân trong doanh nghiệp. Các ngầm định nền tảng này là nền tảng cho các giá trị
và hành động của mỗi thành viên. Văn hóa kinh doanh trong một tổ chức đã tiến
đến mức độ cao nhất, trở thành một thứ Đạo, mà từ thế hệ này tới thế hệ khác
tôn sùng và làm theo.
2. Tác dụng của văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp.
Nó giúp doanh nghiệp trường tồn vượt xa cuộc đời của những người sáng lập.
Nhiều người cho rằng văn hóa doanh nghiệp là một tài sản của doanh nghiệp. Tác
dụng của văn hóa doanh nghiệp thể hiện:
Tạo động lực làm việc
Văn hóa doanh nghiệp giúp nhân viên thấy rõ mục tiêu, định hướng
và bản chất công việc mình làm. Văn hóa doanh nghiệp còn tạo ra các mối quan hệ
tốt đẹp giữa các nhân viên và một môi trường làm việc thoải mái, lành mạnh. Văn hóa doanh nghiệp phù hợp giúp nhân viên có cảm giác mình làm công việc có ý
nghĩa hãnh diện vì là một thành viên của doanh nghiệp. Điều này càng có ý nghĩa
khi tình trạng “chảy máu chất xám” đang phổ biến. Lương và thu nhập chỉ là một
phần của động lực làm việc. Khi thu nhập đạt đến một mức nào đó, người ta sẵn sàng
đánh đổi chọn mức thu nhập thấp hơn để được làm việc ở một môi trường hoà đồng,
thoải mái, được đồng nghiệp tôn trọng.
Điều phối và kiểm soát
Văn hóa doanh nghiệp điều phối và kiểm soát hành vi cá nhân
bằng các câu chuyện, truyền thuyết; các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy
tắc... Khi phải ra một quyết định phức tạp, văn hoá doanh nghiệp giúp ta thu
hẹp phạm vi các lựa chọn phải xem xét.
Giảm xung đột
Văn hóa doanh nghiệp là keo gắn kết các thành viên của doanh
nghiệp. Nó giúp các thành viên thống nhất về cách hiểu vấn đề, đánh giá, lựa
chọn và định hướng hành động. Khi ta phải đối mặt với xu hướng xung đột lẫn
nhau thì văn hoá chính là yếu tố giúp mọi người hoà nhập và thống nhất.
Lợi thế cạnh tranh
Tổng hợp các yếu tố gắn kết, điều phối, kiểm soát, tạo động
lực... làm tăng hiệu quả hoạt động và tạo sự khác biệt trên thị trường. Hiệu
quả và sự khác biệt sẽ giúp doanh nghiệp cạnh tranh tốt trên thị trường.
3. Đặc trưng của văn hóa doanh nghiệp
Để dễ hình dung, chúng ta có thể hiểu văn hóa của doanh nghiệp
giống như “cá tính” của doanh nghiệp đó. Ở mỗi cá nhân, cá tính giúp phân biệt
người này với người khác, “văn hóa” cũng chính là bản sắc riêng giúp một doanh
nghiệp không thể lẫn với doanh nghiệp khác dù có cùng hoạt động trong một lĩnh
vực và cung cấp những sản phẩm tương tự ra thị trường.
Văn hóa doanh nghiệp có ba nét đặc trưng, đó là:
- Văn hóa doanh nghiệp mang “tính nhân sinh”, tức là gắn với con
người. Tập hợp một nhóm người cùng làm việc với nhau trong tổ chức sẽ hình
thành nên những thói quen, đặc trưng của đơn vị đó. Do đó, văn hóa doanh nghiệp
có thể hình thành một cách “tự phát” hay “tự giác”. Theo thời gian, những thói
quen này sẽ dần càng rõ ràng hơn và hình thành ra “cá tính” của đơn vị. Nên,
một doanh nghiệp, dù muốn hay không, đều sẽ dần hình thành văn hoá của tổ chức
mình. Văn hóa doanh nghiệp khi hình thành một cách tự phát có thể phù hợp với
mong muốn và mục tiêu phát triển của tổ chức hoặc không. Chủ động tạo ra những
giá trị văn hoá mong muốn là điều cần thiết nếu doanh nghiệp muốn văn hóa thực
sự phục vụ cho định hướng phát triển chung, góp phần tạo nên sức mạnh cạnh
tranh của mình.
- Văn hóa doanh nghiệp có “tính giá trị”. Không có văn hóa doanh nghiệp “tốt” và “xấu” (cũng như cá tính, không có cá tính tốt và cá tính xấu),
chỉ có văn hoá phù hợp hay không phù hợp (so với định hướng phát triển của
doanh nghiệp). Giá trị là kết quả thẩm định của chủ thể đối với đối tượng theo
một hoặc một số thang độ nhất định; và những nhận định này được thể hiện ra
thành “đúng - sai”, “tốt - xấu”, “đẹp - xấu”..., nhưng hàm ý của “sai” của “xấu”, về
bản chất, chỉ là “không phù hợp”. Giá trị cũng là khái niệm có tính tương đối,
phụ thuộc vào chủ thể, không gian và thời gian. Trong thực tế, người ta hay áp
đặt giá trị của mình, của tổ chức mình cho người khác, đơn vị khác, nên dễ có
những nhận định “đúng - sai” về văn hoá của một doanh nghiệp nào đó.
- Văn hóa doanh nghiệp có “tính ổn định”. Cũng như cá tính của
mỗi con người, văn hoá doanh nghiệp khi đã được định hình thì “khó thay đổi”.
Qua thời gian, các hoạt động khác nhau của các thành viên doanh nghiệp sẽ giúp
các niềm tin, giá trị được tích lũy và tạo thành văn hoá. Sự tích lũy các giá
trị tạo nên tính ổn định của văn hoá.
4. Những yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp
Cấu trúc của văn hóa doanh nghiệp gồm 5 lớp:
- Triết lý quản lý và kinh doanh: Đây là lớp trong cùng và quan
trọng nhất của văn hóa doanh nghiệp, bao gồm những triết lý quản lý và kinh
doanh cốt lõi nhất, căn bản nhất. Đây là cơ sở xây dựng định hướng hoạt động
của doanh nghiệp và chi phối các quyết định quản lý; là niềm tin, là giá trị
bền vững không thay đổi bất chấp thời gian và ngoại cảnh. Vì vậy, điều kiện
tiên quyết để quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp thành công là sự cam kết
của những người lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp. Bởi, phần quan trọng nhất,
trái tim và khối óc của doanh nghiệp nằm ở lớp trong cùng của văn hóa, xin nhắc
lại, đó là triết lý kinh doanh, phương châm quản lý của doanh nghiệp và chỉ có
những nhà quản lý cao nhất của doanh nghiệp mới đủ khả năng tác động đến lớp
văn hóa cốt lõi này.
- Động lực của cá nhân và tổ chức: Lớp yếu tố quan trọng thứ hai
của văn hóa doanh nghiệp chính là các động lực thúc đẩy hành động của các cá
nhân, và môi trường “động lực chung” của tổ chức. Các yếu tố động lực này sẽ
biểu hiện ra ngoài bằng những hành vi hàng ngày của các cá nhân trong doanh
nghiệp.
- Quy trình, quy định: Quy trình, quy định, chính sách giúp doanh
nghiệp hoạt động ổn định, theo chuẩn. Đây cũng là cấu thành giúp doanh nghiệp
đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sản phẩm dịch vụ của doanh
nghiệp, góp phần tạo tính ổn định và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp với nỗ
lực làm hài lòng khách hàng và xã hội.
- Hệ thống trao đổi thông tin: Đây là lớp cấu thành thứ tư trong
văn hoá doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu thông tin quản lý đa dạng, đa chiều, chính
xác và kịp thời. Hệ thống này cần đảm bảo mọi thông tin cần thiết cho doanh
nghiệp đều được thu thập, truyền đạt, lưu trữ và xử lý; đồng thời đảm bảo cho
mọi thành viên doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và sử dụng các thông tin cần thiết
cho các hoạt động thường nhật cũng như công tác lập kế hoạch, xây dựng định
hướng chiến lược.
- Phong trào, nghi lễ, nghi thức: Đây là cấu thành văn hoá bề
nổi, phản ánh đời sống, sinh hoạt của công ty. Tuy không trực tiếp ảnh hưởng
đến kết quả kinh doanh, nhưng ảnh hưởng của nó đối với mọi hoạt động của doanh
nghiệp cũng rất lớn. Nó tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách của công
ty, tạo ra sự khác biệt của công ty với bên ngoài, tạo hình ảnh tốt cho công ty
trước cộng đồng qua đó góp phần xây dựng thương hiệu ... Do vậy, để thực sự tạo
ra “cá tính” của doanh nghiệp, tạo ra sức mạnh canh tranh cho doanh nghiệp,
doanh nhân, cán bộ quản lý cấp cao, các nhà lãnh đạo và quản lý các cấp khác
phải nhất thiết tham gia vào quá trình xây dựng văn hoá của tổ chức mình.
5. Các mối quan hệ trong văn hóa doanh nghiệp
Ba mối quan hệ cơ bản trong văn hóa doanh nghiệp: Mối quan hệ
trong nội bộ công ty, với khách hàng, mối quan hệ khác ngoài doanh nghiệp. Điểm
nổi bật của những doanh nghiệp thành công là có cách đối xử đẹp với khách hàng,
với chính quyền với cả cộng đồng bằng nền văn hóa riêng biệt.
Các mặt của văn hóa doanh nghiệp: Văn hóa hòa nhập bên trong, Văn
hóa thích ứng với bên ngoài.
6. Làm thế nào để xây dựng văn hóa doanh nghiệp
Thực tế, văn hoá tồn tại khách quan và doanh nghiệp nào cũng có
văn hoá của riêng mình. Chỉ có điều văn hoá được thể hiện như thế nào và doanh
nghiệp đó có phát hiện ra những giá trị tốt để phát huy và những giá trị chưa
tốt để thay đổi hay không. Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ những gì nhỏ nhất,
cụ thể, không chung chung.
TS. Lê Quân - Chủ tịch Hội đồng chuyên gia EduViet Consultancy
cũng đã đưa ra những ví dụ cụ thể để khẳng định tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong đời sống doanh nghiệp. Và theo Ông, trong quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp, cần chú trọng tới việc xác lập và phát triển các giá trị
văn hóa cốt lõi của doanh nghiệp, các phương pháp, kỹ thuật xác định và kiểm
soát, phát triển các giá trị cốt lõi trong hệ thống văn hóa của doanh nghiệp.
“Hệ thống giá trị cốt lõi là động lực chủ yếu thúc đẩy mọi người làm việc, hạt
nhân liên kết mọi người trong doanh nghiệp với nhau, liên kết doanh nghiệp với
khách hàng, đối tác của doanh nghiệp, liên kết doanh nghiệp với xã hội nói
chung” - Ông Quân khẳng định.
TS. Phạm Văn Phổ - Chuyên gia EduViet Consultancy, nguyên Viện
trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh Hà Nội cho rằng: “Xây dựng văn hóa doanh nghiệp là một quá trình kiên nhẫn, lâu dài và đòi hỏi ý chí lớn lao của
từng nhà lãnh đạo, cán bộ công ty”. Và theo Ông, để xây dựng văn hóa trongdoanh nghiệp, trước hết phải là ý chí xây dựng văn hóa của ban lãnh đạo doanh
nghiệp, sau đó phải qua công tác giáo dục để nhân viên hiểu, chấp nhận chia sẻ
và đi đến sự đồng thuận trong cộng đồng doanh nghiệp đó. Ngoài ra, muốn xây
dựng văn hóa doanh nghiệp thì phải biết phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận
trong Công ty. Thiếu sự hợp lực này thì văn hóa doanh nghiệp sẽ không xây dựng
được.
TS. Hoàng Đình Phi – Chủ tịch HĐQT EduViet và Chủ tịch HĐQT Tập
đoàn Sannam đã đưa ra những cơ sở lý luận cơ bản để xây dựng và phát triển
trình độ văn hóa doanh nghiệp và Ông cho rằng: “đã đến lúc các doanh nghiệp
Việt Nam nên nghiên cứu và thành lập thêm một bộ phận quản lý mới trong hệ
thống quản trị doanh nghiệp để chuyên quản lý về văn hóa doanh nghiệp”.
Văn hóa doanh nghiệp có vô vàn hình thức biểu hiện, nhưng cũng
xin lưu ý với những nhà tổ chức, muốn xây dựng văn hóa doanh nghiệp rằng, văn hóa doanh nghiệp không phải thực hiện trong ngày một ngày hai, nó có thể là một
chặng đường kéo dài hàng thập kỷ, Việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp không phải
là một khẩu hiệu, nó phải được sự vun đắp của từng cá nhân trong tổ chức doanh
nghiệp đó, xây dựng văn hóa là chìa khóa để doanh nghiệp được trường tồn.
XÂY DỰNG VHDN = THIẾT LẬP CHUẨN MỰC + TẠO THÓI
QUEN
Làm thế nào để xây dựng văn hóa doanh nghiệp?
Để thấu hiểu từng bước xây dựng văn hóa doanh nghiệp thì ta cùng
xem xét mô hình dưới đây. Thoạt nhìn có thể thấy rất phức tạp nhưng thực sự
không như vậy. Các mối quan hệ rất rõ ràng và thể hiện cách thức chúng ta đưa
một giá trị mong muốn vào doanh nghiệp để mọi người chấp nhận và coi như đương
nhiên.
Bên phải mô hình là văn hóa doanh nghiệp dưới dạng quan sát
“thấy” được. Còn bên trái là các “phương tiện” để văn hoá doanh nghiệp thể hiện
ra ngoài. Bây giờ ta cùng xem xét từng mối quan hệ và cách thức đưa một giá trị
mong muốn vào thực tế.
Sơ đồ
(1) Các vật thể hữu hình (như văn phòng, bàn ghế, tài liệu...)
là môi trường mà nhân viên làm việc. Chúng là nhân tố duy trì và có ảnh hưởng
trực tiếp lên phong cách làm việc, cách ra quyết định, phong cách giao tiếp và
đối xử với nhau. Ví dụ: điều kiện làm việc tốt hơn thì việc giao tiếp cũng sẽ
thuận lợi hơn...
(2) Ngược lại phong cách làm việc, ra quyết định, giao tiếp và
đối xử có ảnh hưởng trở lại đối với những vật thể hữu hình đó. Phong cách làm
việc chuyên nghiệp cần thiết phải được trang bị những công cụ làm việc hiện đại
phù hợp. Giao tiếp chủ yếu bằng e-mail thì cần một hệ thống máy vi tính...
(3) Các giá trị được thể hiện được chia thành hai thành phần.
Thành phần thứ nhất là các giá trị tồn tại một cách tự nhiên. Một số trong các
giá trị đó được coi là đương nhiên chúng ta gọi đó là các ngầm định. Thành phần
thứ hai là các giá trị chưa được coi là đương nhiên và các giá trị mà lãnh đạo
mong muốn đưa vào doanh nghiệp mình. Những giá trị được các thành viên chấp
nhận thì sẽ tiếp tục được duy trì theo thời gian và dần dần được coi là đương
nhiên. Sau một thời gian đủ lớn thì các giá trị này trở thành các ngầm định
theo mối quan hệ 6.
(4) Tuy nhiên, các nhân viên rất nhạy cảm với sự thay đổi môi
trường làm việc và các giá trị mà lãnh đạo đưa vào. Thông thường sự thay đổi
này thường bị từ chối. Các giá trị không được nhân viên thực hiện sẽ phải thay
đổi hoặc loại bỏ khỏi danh sách các giá trị cần đưa vào.
(5) Các ngầm định thường khó thay đổi và ảnh hưởng rất lớn đến
phong cách làm việc, quyết định, giao tiếp và đối xử. Sự ảnh hưởng của các ngầm
định còn lớn hơn rất nhiều so với sự ảnh hưởng của các giá trị được thể hiện.
(6) Một khi các giá trị được kiểm nghiệm qua phong cách làm
việc, quyết định, giao tiếp, đối xử nếu các giá trị đó là phù hợp và từng bước
dần dần được coi là đương nhiên thì nó sẽ trở thành ngầm định. Và đến đây việc
đưa một giá trị mong muốn vào doanh nghiệp thành công.
Ví dụ: Một doanh nghiệp muốn tất cả nhân viên của mình đều làm
việc đúng giờ. Ban đầu có thể sẽ có một số người phản đối. Các biện pháp khuyến
khích, ép buộc được thực hiện một cách thích hợp sẽ tạo ra một nề nếp (mặc dù
có đôi chút ép buộc). Theo thời gian, việc làm việc đúng giờ dần trở thành thói
quen. Cho đến khi nó trở thành phản xạ tự nhiên và mọi người cảm thấy hãnh diện
vì điều đó. Lúc đó giá trị này đã trở thành ngầm định. Các nhân viên mới vào
doanh nghiệp cũng thấy ngay phong cách làm việc đúng giờ, hòa mình theo để thể
hiện mình là thành viên của doanh nghiệp.
Qua mô hình này ta đã có thể hình dung ra ngay cách xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Tất nhiên đây là một quá trình đòi hỏi nỗ lực không chỉ từ
phía lãnh đạo mà phải từ tất cả các thành viên trong doanh nghiệp.
Xây dựng văn hoá doanh nghiệp là một quá trình tổng thể chứ
không phải chỉ là việc đưa một giá trị một cách đơn lẻ rời rạc. Vậy để xây dựng
văn hoá doanh nghiệp một cách tổng thể thì cần theo những bước cụ thể nào?
Có nhiều mô hình được các nhà nghiên cứu đề xuất. Tuy nhiên là
doanh nhân, chúng ta cần những bước thực tế, cụ thể. Hai tác giả Julie Heifetz
& Richard Hagberg đã đề xuất một mô hình 11 bước cụ thể như sau:
1. Tìm hiểu môi trường và các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược
doanh nghiệp trong tương lai. Xem xét có yếu tố nào làm thay đổi chiến lược
doanh nghiệp trong tương lai.
2. Xác định đâu là giá trị cốt lõi làm cơ sở cho thành công. Đây
là bước cơ bản nhất để xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Các giá trị cốt lõi phải
là các giá trị không phai nhòa theo thời gian và là trái tim và linh hồn của
doanh nghiệp.
3. Xây dựng tầm nhìn mà doanh nghiệp sẽ vươn tới. Tầm nhìn chính
là bức tranh lý tưởng về doanh nghiệp trong tương lai. Tầm nhìn chính là định
hướng để xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Có thể doanh nghiệp mà ta mong muốn xây
dựng hoàn khác biệt so với doanh nghiệp hiện mình đang có.
4. Đánh giá văn hóa hiện tại và xác định những yếu tố văn hoá nào
cần thay đổi. Sự thay đổi hay xây dựng văn hoá doanh nghiệp thường bắt đầu bằng
việc đánh giá xem văn hoá hiện tại như thế nào và kết hợp với chiến lược phát
triển doanh nghiệp. Đánh giá văn hoá là một việc cực kỳ khó khăn vì văn hoá
thường khó thấy và dễ nhầm lẫn về tiêu chí đánh giá. Những ngầm định không nói
ra hay không viết ra thì càng khó đánh giá. Thường thì con người hoà mình trong
văn hoá và không thấy được sự tồn tại khách quan của nó.
5. Khi chúng ta đã xác định được một văn hoá lý tưởng cho doanh
nghiệp mình và cũng đã có sự thấu hiểu về văn hoá đang tồn tại trong doanh
nghiệp mình. Lúc này sự tập trung tiếp theo là vào việc làm thế nào để thu hẹp
khoảng cách giữa những giá trị chúng ta hiện có và những giá trị chúng ta mong
muốn. Các khoảng cách này nên đánh giá theo 4 tiêu chí: phong cách làm việc, ra
quyết định, giao tiếp, đối xử.
6. Xác định vai trò của lãnh đạo trong việc dẫn dắt thay đổi văn
hóa. Lãnh đạo đóng vai trò cực kỳ quan trọng cho việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Lãnh
đạo là người đề xướng và hướng dẫn các nỗ lực thay đổi. Lãnh đạo chịu trách
nhiệm xây dựng tầm nhìn, truyền bá cho nhân viên hiểu đúng, tin tưởng và cùng
nỗ lực để xây dựng. Lãnh đạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xua tan
những mối lo sợ và thiếu an toàn của nhân viên.
7. Khi khoảng cách đã được xác định thì việc tiếp theo là soạn
thảo một kế hoạch hành động bao gồm các mục tiêu, hoạt động, thời gian, điểm
mốc và trách nhiệm cụ thể. Cái gì là ưu tiên? Đâu là chỗ chúng ta cần tập trung
nỗ lực? Cần những nguồn lực gì? Ai chịu trách nhiệm về những công việc cụ thể?
Thời hạn hoàn thành?
8. Phổ biến nhu cầu thay đổi, kế hoạch hành động và động viên
tinh thần, tạo động lực cho sự thay đổi. Sự thay đổi sẽ ảnh hưởng đến đời sống
nhân viên. Họ cần được biết sự thay đổi đó đem lại điều tốt đẹp cho họ. Sự động
viên, khuyến khích sẽ dễ dàng hơn khi mọi người được biết vai trò của mình là
đóng góp và xây dựng tương lai doanh nghiệp.
9. Nhận biết các trở ngại và nguyên nhân từ chối thay đổi và xây
dựng các chiến lược để đối phó. Lôi kéo mọi người ra khỏi vùng thoải mái của
mình là một công việc rất khó. Vì vậy người lãnh đạo phải khuyến khích, động
viên và chỉ cho nhân viên thấy lợi ích của họ tăng lên trong quá trình thay
đổi.
10. Thể chế hóa, mô hình hóa và củng cố sự thay đổi văn hóa. Các
hành vi, quyết định của lãnh đạo phải thể hiện là mẫu hình cho nhân viên noi
theo và phù hợp với mô hình văn hoá đã xây dựng. Trong gia đoạn các hành vi
theo mẫu hình lý tướng cần được khuyến khích, động viên. Hệ thống khen thưởng
phải được thiết kế phù hợp với mô hình xây dựng văn hoá doanh nghiệp.
11. Tiếp tục đánh giá văn hóa doanh nghiệp và thiết lập các
chuẩn mực mới về không ngừng học tập và thay đổi. Văn hoá không phải là bất
biến vì vậy khi ta đã xây dựng được một văn hoá phù hợp thì việc quan trọng là
liên tục đánh giá và duy trì các giá trị tốt. Truyền bá những giá trị đó cho
nhân viên mới.
Tóm lại, xây dựng văn hóa doanh nghiệp không đơn thuần là liệt
kê ra các giá trị mình mong muốn mà đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các thành
viên, sự khởi xướng, cổ vũ, động viên của lãnh đạo. Với cách hiểu đúng đắn tổng
thể về văn hóa doanh nghiệp và với mười một bước cơ bản này sẽ giúp các doanh
nghiệp từng bước xây dựng thành công văn hoá cho mình.
TS Phan Quốc Việt
& Ths. Nguyễn Huy Hoàng
Trung tâm Phát triển Kỹ năng Con người Tâm Việt
Trung tâm Phát triển Kỹ năng Con người Tâm Việt
Đăng ký:
Đăng Nhận xét
(
Atom
)
Chuyên mục
- Dịch vụ khách hàng ( 25 )
- Digital Marketing ( 16 )
- Đạo đức kinh doanh ( 49 )
- Internet Marketing ( 15 )
- Khởi nghiệp ( 127 )
- Lãnh đạo ( 174 )
- Marketing Online ( 17 )
- Quản lý ( 135 )
- Quản trị nhân lực ( 34 )
- Số hóa doanh nghiệp ( 14 )
- Sở hữu trí tuệ ( 8 )
- Thương hiệu ( 73 )
- Tiếp thị liên kết ( 8 )
- Trải nghiệm khách hàng ( 59 )
- Triết lý kinh doanh ( 110 )
- Truyền thông ( 54 )
- Truyền thông nội bộ ( 34 )
- Truyền thông tiếp thị ( 31 )
- Tuyển dụng nhân sự ( 6 )
- Văn hóa doanh nghiệp ( 53 )
- Video Marketing ( 6 )
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét